İnflamatuar Bağırsak hastalığı (İBH), sindirim sisteminin iltihaplanmasıyla karakterize olan ve genellikle iki ana Hastalık grubunu içeren bir hastalık grubudur: Crohn hastalığı ve ülseratif kolit. Bu hastalıklar, bağırsaklarda kronik iltihaba yol açabilir ve bazen bağırsak dışındaki organlarda da belirtiler gösterebilir. Crohn hastalığı genellikle kronik ishal, karın ağrısı ve kilo kaybı ile tanımlanırken, ülseratif kolitte ise kanlı ishal ve karnın sol alt tarafında ağrı öne çıkar. Gaz ve şişkinlik gibi ek şikayetler de sıkça görülmektedir.
İBH'nin Nedeni Nedir?
İBH'nin kesin nedeni hala tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin hastalığın ortaya çıkmasında rol oynadığı kabul edilmektedir. Doç. Dr. Göksel Bengi, hastalığın genellikle 15-40 yaş aralığında veya 50-80 yaş arasında görüldüğünü belirtmektedir. Araştırmalar, İBH'ye sahip hastaların %25'inin ailesinde de bu hastalığın bulunduğunu göstermektedir, bu da genetik yatkınlığı işaret etmektedir. Ayrıca, mikroplar ve tüketilen gıdaların vücutta yabancı madde olarak algılanması, sigara kullanımı, stres, çeşitli ilaçlar ve diyet faktörleri de İBH'nin gelişimine katkıda bulunabilir.
Sahurda Nelere Dikkat Edilmeli?
İBH hastalarının oruç tutarken beslenmelerine dikkat etmeleri önemlidir. Doç. Dr. Göksel Bengi, sahurda yüksek yağ içeren besinlerin tüketilmemesi gerektiğini vurgulamaktadır. Yüksek yağlı, kızartılmış gıdaların tüketimi, tuz ve kalori miktarının fazla olması gün içinde susuzluk ve açlık hissini artırabilir. Sahurda 2 porsiyon meyve, sebze, çeyrek fincan baklagil, tam tahıllı ekmek ve yeterli sıvı tüketilmesi önerilmektedir. Ayrıca, lifli gıdalar, kepekli tahıl ürünleri, meyve ve salataların tüketilmesi kabızlık riskini azaltabilir.
İBH ve Ramazan Ayı: Oruç Tutma Rehberi
İBH hastalarının ramazan ayında oruç tutmaları, hastalığın aktif olduğu dönemlerde önerilmemektedir. Ancak hastalığın yatıştığı dönemlerde, düzenli ilaç kullanımı ile oruç tutulabileceği belirtilmektedir. Yakın zamanda ameliyat olan hastalar ise Beslenme gereksinimlerini karşılayabilmek için oruç tutmamalıdır.
Beslenme Önerileri: Lifli Gıdalar ve Sıvı Alımı
İBH hastalarında demir, B12 vitamini, D vitamini, kalsiyum, çinko ve magnezyum eksiklikleri sıkça görülmektedir. Doç. Dr. Göksel Bengi, İBH'nin atak dönemlerinde beslenme durumunun hızla bozulabileceğini ve su ile elektrolit kaybı yaşanabileceğini ifade etmektedir. Su ve çayın genellikle iyi tolere edildiğini, ancak meyve sularının ve koyu kahve gibi içeceklerin tolere edilmediğini belirtiyor. Lif açısından zengin besinler, özellikle ülseratif kolit hastaları için hastalığın tekrar sıklığını azaltabilir. Lifli gıdalar arasında kepekli tahıl ekmeği, lahana, muz, pişirilmiş sebzeler ve elma sosu gibi besinler yer alır.
Diyet ve İBH: Omega-3 ve Omega-6 Yağ Asitleri
İBH hastaları, batı tipi beslenmeden kaçınarak Akdeniz tipi beslenmeyi tercih etmelidir. Omega-3 yağ asitleri anti-inflamatuar özelliklere sahip olup, omega-6 yağ asitleriyle dengede olduğunda inflamatuar yanıtı kontrol edebilir. Alkol, kızarmış ürünler, acılı yiyecekler, hazır gıdalar ve yüksek karbonhidratlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Ayrıca, lif açısından zengin gıdalar sindirimi kolaylaştırmakla birlikte, bağırsak darlığı olan hastalarda lifli gıdaların aşırı tüketimi önerilmez.
Vitamin ve Mineral Takviyeleri
İBH hastaları için düzenli doktor kontrolleri sırasında vitamin ve mineral eksiklikleri tespit edilmelidir. Demir, B12 vitamini, D vitamini, kalsiyum, çinko ve magnezyum eksiklikleri sık görülür ve bu eksikliklerin giderilmesi için yeterli dozda takviye sağlanmalıdır.
Bu bilgiler ışığında, İBH hastaları için uygun bir beslenme ve tedavi planı oluşturulması, hastalığın yönetiminde önemli bir rol oynamaktadır. Hastalığın belirtilerine göre kişiselleştirilmiş bir yaklaşım, yaşam kalitesini artırabilir ve komplikasyon risklerini azaltabilir.
Fotoğraf: Doç. Dr. Göksel Bengi
YAĞIZ DORUK KAYA
