Kırkareli’nde de şubeleri bulunan File Marketlerinde nakit alışveriş yapmayı tercih eden vatandaşlardan yoğun bir şekilde gelen şikayetlerden biride para üstünü eksik almaları oldu. Uzun zamandır devam eden bu durum vatandaşların tepkisine yol açtı. ilk etapta önemsenmeyen 10 kuruş 20 kuruşlar, günlük müşteri sayısı ve şube sayısı düşünüldüğünde hiçte azımsanmayacak meblağlara ulaşıyor.
Bim Marketler Zinciri’nin alt kuruluşu olan File marketlerindeki bu durum uzun zamandır devam etmekte. Kırklareli Demirtaş Şubesi müdürü yaptığı açıklamada, para üstü eksik verme durumunun kendilerinden kaynaklanmadığını, T.C. Merkez Bankası Edirne Şubesi’ne başvurduklarını ancak darphanenin yeterli miktarda madeni para basmadığı için temin edemediklerini iletti.
Kuruşlar Milyon Oluyor
Küçük bir hesaplama yapılmak istenirse, File Kırklareli Demirtaş Şube Müdürü’nün ifadelerine göre bir şube günlük ortalama 1000 civarında müşteriye hizmet veriyor. Bu müşterilerin ortalama %25 i kadar bir kısmı nakit alışveriş yaptığı düşünülürse, hizmet alan 250 müşterinde sadece yarısı para üstünü eksik alsa ve yine ortalama 25 kuruş eksik aldığı tahmin edilirse, bir şubede para üstü tahmini olarak 31.25 TL eksik verildiği söylenebilir. Bu rakamlar 200’ün üzerindeki File marketlerin sadece bir şubesindeki bir günlük bozuk para verilememesinin tahmini değeri. 30 günde 937,5 tl ye ulaşan aylık bozuk para verememe durumu, Türkiye genelindeki 200 civarı File Marketlerinde 187.500 tl gibi bir rakam ortaya çıkıyor.
Bu sadece file marketlerindeki durum. BİM marketlerindeki durumda aynısı. Ancak şube sayısı 10.000’e yakın olmasıyla hesap makinalarını zorlayan korkunç rakamlar ortaya çıkmakta. Ortalama aylık 900 TL olarak kasada biriken kuruşlar, Türkiye genelindeki BİM Marketlerindeki şube sayısı oranında göre 9 milyonluk bir rakama ulaşıyor.
Madem Kuruş Eksikliği Var, Neden Etiketler Küsüratlı?
Darphanenin 1 yıldır kendilerine madeni para vermediklerini söyleyen File Marketleri Kırklareli Demirtaş Şubesinin müdürünün sözleri samimi fakat tutarsız. Madeni para eksikliği devam ettiği bu 1 yıllık süreçte etiketlerdeki 9,90, 49,90, 7,75 gibi fiyatlandırmalara neden devam ediliyor.
Darphane Neden Kuruş Basmıyor?
Türkiye’de para basma yetkisi T.C. hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nde. Banknot ve Madeni para basımı gerçekleştiren kurum, kurulduğu günden beri saygın ve işinde ehil olarak biliniyor. Bugüne kadar olumsuz bir durumla anılmayan kurumun, halk arasında bozuk para diye anılan kuruşları basmamasının en mantıklı açıklaması, maliyetini kurtarmaması olabilir. Madeni paralar, 01.01.2009 itibarıyla tedavüle verilen 1 kuruş, 5 kuruş, 10 kuruş, 25 kuruş, 50, kuruş ve 1 lira olarak kullanımda. Ancak özellikle kuruş olarak basılan madeni paraların basım maliyetleri kendi değerlerinden kat kat daha fazla.
Amaç Nakitsiz Topluma Doğru 2. Adım mı?
File marketleri daha önce bazı şubelerinde nakit alışverişi kaldıracağını duyurmuştu.
08.07.2024 tarihinden itibaren bazı mağazalarda sadece kartlı ödeme kabul edileceği şeklindeki duyuru ile ortaya çıktığı belirtilmişti. File Market yönetimi, bu kararın alışveriş deneyimini daha pratik, hızlı ve hijyenik hale getirmek amacıyla alındığını ifade etmişti.
Nakit alış verişlerde para üstü olarak eksik verilmesinin asıl nedeninin nakitsiz topluma doğru yapılan ‘2. Adım’ mı sorusunu akıllara getirdi.
Ali COŞGUN
